In 1950 werd de stoomaandrijving van gemaal Pouwel Bakhuis in Wapenveld vervangen door Heemaf elektromotoren. Onlangs kwam ik een foto tegen van de officiële in bedrijfstelling van deze machines op 03-12-1950. Een unieke foto uit het grote archief van Historisch Centrum Overijssel in Zwolle.

NL-ZlHCO 464.2 58035 Officiële inbedrijfstelling poldergemaal bij Wapenveld  03 12 1950-aangepast-small

Officiële inbedrijfstelling Heemaf machines voor poldergemaal Pouwel Bakhuis in Wapenveld  op 03-12-1950, bron Historisch Centrum Overijssel te Zwolle

In 1920 werd het toen nog Gemaal Grote Sluis geheten gemaal in Wapenveld in gebruik genomen.

Het gemaal was het grootste van de hoofdgemalen van het toenmalige Polderdistrict Veluwe. De installatie bestond uit twee door stoom aangedreven centrifugaalpompen, fabrikaat Nering Bögel te Deventer, met een capaciteit van respectievelijk 360 en 135 m3/min. In 1950 werd de stoomaandrijving vervangen door Heemaf elektromotoren met een vermogen van respectievelijk 263- en 112 kW. In 1953 volgde uitbreiding met een derde pomp op de plek van de vroegere stoommachine: een horizontale schroefpomp, fabrikaat Pannevis met een capaciteit van 450 m3/min., eveneens aangedreven door een Heemaf elektromotor met een vermogen van 281 kW.

147-3

In de huidige situatie zien we geheel rechts nog deels dezelfde opstelling als op de foto uit 1950.

Na deze uitbreiding kreeg het gemaal de naam Pouwel Bakhuis, vele jaren hoofdgeërfde van het polderdistrict en vanaf 1937 heemraad. In 1947 werd reeds door het Gecombineerd College besloten dat na uitbreiding het gemaal naar hem vernoemd zou worden uit "erkentelijkheid voor hetgeen hij in moeilijke omstandigheden in het belang van het waterschap heeft gedaan".

Toch was met deze capaciteitsuitbreiding de waterhuishoudkundige situatie nog lang niet optimaal. Sinds het graven van het Apeldoorns Kanaal in 1850 ontstond de noodzaak van een extra gemaal. De hiermee gepaard gaande doorbreking van de waterkering had tot gevolg dat bij hoge rivierwaterstanden het IJsselwater het kanaal instroomde en de (te lage) kades van het Kanaal in feite als eerste kering dienst moesten doen. In het kader van de "Deltawet Grote Rivieren" werd op de plaats waar het Apeldoorns Kanaal de IJsseldijk doorbrak bij Hattem, een nieuwe keersluis (het Bastion) gebouwd, die bij hoge waterstanden in de IJssel gesloten wordt. Echter daarmee wordt dan ook een groot gedeelte van de waterafvoer van de Veluwe gestremd en dreigt overstroming van binnenuit. De oplossing voor dit probleem was het graven van een nieuw aflaatkanaal dat het water vanuit het Apeldoorns Kanaal naar de Nieuwe Wetering kan leiden van waaruit het naar het gemaal Pouwel Bakhuis stroomt. De capaciteit van het gemaal was hiervoor echter bij lange na niet groot genoeg, hetgeen noopte tot de bouw van een nieuw gemaal, het in 1999 in gebruik genomen, iets ten westen gebouwde gemaal Veluwe met een capaciteit van 1650 m3/min.

147-1 147-2 147-4

Gemaal Pouwel Bakhuis, met daarin de drie nog in werkende staat zijnde pompinstallaties, is thans museumgemaal. Bij het gemaal bevinden zich een dienstwoning, een kolenloods en de oude uitwateringssluis (de Grote Sluis).

Bezoekadres : Werverdijk 4, Wapenveld.

Bron: tekst overgenomen uit  www.gemalen.nl, inclusief de 4 foto's. De oude zwartwit foto is van Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.

DMC Firewall is developed by Dean Marshall Consultancy Ltd