In 1928 bracht het bedrijf "Vélo Waschmachine Maatschappij" de eerste elektrisch aangedreven houten wasmachine van Nederland op de markt en dit verlichtte de werkzaamheden van de huisvrouwen omdat ze niet met hun handen in het water het zware schrobwerk hoefden te doen. Er was natuurlijk nog veel te verbeteren aan deze (semi automatische) wasmachine maar het prototype van de wasmachine zoals wij die nu kennen was gemaakt. Er kwam nog steeds veel handwerk bij kijken. De vrouwen moesten nog steeds het water verwarmen, sop maken, inweken, uitspoelen, mangelen en drogen en als laatste strijken. Verder waren de wasmachines ook te duur voor de gewone man.

Velo reclame rond 1900 (bron: Bas Romeijn).

Heemaf
De Heemaf uit Hengelo was in die tijd het grootste elektrotechnisch bedrijf van Nederland en zij werden gevraagd om de was machine van een elektromotor te voorzien en het was proces deels te automatiseren. Concurrenten als EMF Dordt volgden snel met vergelijkbare elektromotoren voor concurrerende merken en vanaf de jaren dertig voorzag de Heemaf ook vele nieuwe wasmachinefabrikanten van elektromotoren. In totaal kende Nederland 14 wasmachine fabrikanten.

Korte historie van de Vélo wasmachinefabriek (1898 - 1973): 
In 1898 richt Johan Bosch samen met de Amerikaanse Van der Laan een handelsbedrijf op in Rotterdam. Een van de producten die ze invoeren is een patentloze houten wasmachine. De eerste gedachte is natuurlijk dit kunnen wij zelf ook maken. In 1901 gaat de fabriek in een oude boerenschuur van start en zo wordt men de eerste wasmachinefabrikant van Nederland. De zaken gaan zo goed dat men snel moet gaan uitbreiden. 

Ze vinden een fabriekje waar ook fietsonderdelen worden gemaakt en gaan daar wasmachines maken naar eigen ontwerp.

De bedrijfsleider bedenkt in 1903 in een tijdsbestek van 2 weken een houten kuip met een mechaniek (gemaakt van fietsonderdelen) dat met een handslinger een was beweger in het sop laat meebewegen. 

Voor de kuip gebruiken ze Indisch teakhout, dat goed bestand is tegen het warme sop. De gigantische boomstammen van soms wel 6.000 kilo worden gelost in het eigen haventje van de fabriek, dat toen nog een open verbinding had met de rivier de oude Maas.  Als de machines klaar zijn worden ze met paard en wagen vervoerd naar de winkels in de buurt en naar het station, vanwaar ze naar de klanten worden vervoerd. De naam voor de fabriek wordt VELO, wat ook internationaal goed klinkt en het bedrijf gaat verder als "Vélo Waschmachine Maatschappij".

Om een markt te krijgen sticht de Vélo een aantal winkels in Nederland, België en Frankrijk waar men deze wasmachines kan kopen - eventueel op afbetaling. Men kon ook een wasmachine voor 1 of 2 dagen huren. Vaak werd dit gedaan samen met de buren.  De wasmachines waren in die tijd veel te duur voor gewone arbeider.

"Een kind kan nu de wasch doen" Met die slogan maakt fabrikant van was- en wringmachines Vélo rond 1910 reclame. Dit stond symbool voor de eenvoudige en innovatieve manier van de was doen, want met een draai aan een slinger, beweegt de was moeiteloos door de kuip. Eenvoudig en dus ook zeer geschikt om zelfs door kinderhandjes te laten doen. 

Foto boven, VELO fabriek 1912 ,rechts VELO wasmachines fabriek/winkel 1914 -> 

Reclame uit de begintijd van Vélo. Bron: Bas Romeijn

FILM PRODUCTIE VAN HOUTEN VELO WASMACHINES (1931)
Hieronder zien we prachtig historisch filmmateriaal van de Vélo wasmachinefabriek in Rotterdam (later in Barendrecht).

FILM "HET VELO TIJDPERK" 

Bron: Bas Romeijn

 

Links: rond 1900 ging het wassen er zo aan toe, de wasmachines waren dé oplossing voor dit zware handwerk. Rechts een reclame auto van de VELO uit 1910 met de slogan "een kind kan de wasch doen".

Luchtfoto van de Vélo fabriek

Elektrificatie
In de twintiger jaren van de vorige eeuw worden steeds meer huishoudens voorzien van elektriciteit en zo ontstaat een nieuwe markt waar bedrijven als de Heemaf handig op inspelen. In 1928 wordt de handslinger dan ook vervangen door een elektrische variant die wordt aangestuurd door een elektromotor van de Heemaf. Zie de unieke foto hieronder.

Prototype van de Vélo wasmachine aangedreven door éénfasemotor van het type NKEO van 0,25 pk. De Heemaf motor zien we linksboven in beeld. (1-9-1926). In 1928 ging deze officieel in productie. bron: Historisch Centrum Overijssel). Naar mijn weten is dit de enige foto van de Heemaf van een Vélo wasmachine.

Heemaf motoren voor andere merken wasmachinefabrikanten

  

Rechts: 1-9-1926. Elektromotor voor een wasmachine de firma B. Minkema Groot Ammers, aangedreven door 0,25 pk éénfasemotor van de Heemaf. bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle. Links: Horton elektrische wasmachine met éénfasemotor 0,25 pk van de Heemaf, 4-11-1927. 

 

Fa. Antonio uit Tilburg met een wasmachine aangedreven door HEEMAF- motor type NK 0,2-4, 1-10-1930.

Brochure wasmachines en wringers uit 1931. Ook met Heemaf motor. Bron: Joop Mieremans. Klik HIER voor de brochure (PDF)

Verder werden ook de wasmachines van de firma Edy uit Dieren in 1952 voorzien van Heemaf motoren en Miele vanaf 16-2-1927 (SKA motoren). De foto's zijn nog niet gedigitaliseerd bij het HCO in Zwolle.

Een Edy wasmachine met een Heemaf motor en tijdschakelaar (1954).

Heemaf experimenteerde ook met een elektrische strijk mangels eind jaren twintig van de vorige eeuw.

1-9-1926, Strijkmangel: N.V. Poensgen & Wessel te Utrecht voorzien van een elektromotor type 0,25 pk éénfasemotor NKE 0 van de Heemaf.

1936, Electrohuishoudboekje.

Meer volgt..

50 jarig jubileum VELO
Het bedrijf groeide en in 1951 viert men het 50 jarig bestaan. In de jaren vijftig kunnen steeds meer gezinnen zich een wasmachine veroorloven en deze machine was toen al geweldig voor de huisvrouw, want dit apparaat deed niet alleen de voor- en hoofdwas, alles werd ook nog eens keurig nagespoeld en gecentrifugeerd! Maandag wasdag was toen al niet meer van toepassing, dit kon elke dag van de week gedaan worden.

 
Velo op een beursstand in 1954. 

De markt was inmiddels een wereldmarkt geworden en de houten wasmachines werden van metaal gemaakt en in serieproductie. Er was veel concurrentie van buitenlandse bedrijven die een veel groter afzetgebied hadden daarom ging men o.a. ook VELOLUX naaimachines, Holland Electro stofzuigers en radio's onder het eigen merk VELORA maken, maar uiteindelijk stopte Vélo met de productie in 1973 sloot het bedrijf en ging men verder in onroerend goed. Het bedrijf bestaat anno 2017 nog steeds en kan volgend jaar zijn 120 jarig bestaan gaan vieren. 

Hieronder nog een film van de Vélo vanaf het 50 jarig jubileum tot het sluiting.

 {jcomments off}

De eerste houten wasmachine van de VELO fabriek nog met een handwringer en kinderhandjes (1912). Met dank aan de prachtige historische bedrijfsfilms van dhr. Romeijn die op You Tube te vinden zijn. 
Bron: Geheugenvannederland.nl, Historisch Centrum Overijssel te Zwolle, Bas Romeijn, Historische Vereniging Barendrecht.