Wynand Buursink stuurde mij een aantal foto's van zijn vader die in totaal 50 jaar bij de Heemaf in Hengelo heeft gewerkt. Hij werkte van 1942 tot 1992 bij de Heemaf (later Holec Projects).
Hieronder in het kort zijn loopbaan bij de Heemaf en bij Holec.
Hendrik Buursink werd geboren in 1928. Na 7 jaren lagere school (Leusveen school) begint hij op zijn 14e (14-9-1942) als loopjongen bij de Heemaf bij het Centrale Postbureau. Hij werkt daar 1 jaar. Daarna gaat hij naar de afdeling lichtdruk en vanaf 1952 werkt hij bij de afdeling prijscalculatie.
Hendrik Buursink als jongste medewerker bij de Heemaf (1942). Bron: Wynand Buursink.
Hendrik volgt verschillende interne cursussen in de avonduren.
1946 - De Heemaf ontvangt schoenzolen voor zijn medewerkers n het kader van een actie van directeur Keus die via bevriende relaties van General Electric uit de Verenigde Staten in het bezit kwam van schoenzolen voor zijn personeel. Na de oorlog was er gebrek aan alles, dus zelfs schoenzolen waren zeer welkom. De jongeman zittend aan de tafel is Hendrik Buursink. Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle. Meer info over deze foto.
In 1949 tot 1950 dient Hendrik Buursink als militair in Nederlands Indië en daarna komt hij weer terug bij zijn geliefde Heemaf en weer bij zijn oude afdeling (prijscalculatie). Tussen 1962 en 1967 is hij daar chef geworden. In 1972 zien we hem op de afdeling ADO, en vanaf 1978 op de afdeling OBI. In de jaren zestig van de vorige eeuw gaat de Heemaf op in de veel grotere HOLEC groep en uiteindelijk valt de Heemaf uit elkaar. De activiteiten worden dan elders in de HOLEC groep onder gebracht.
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull, elektriciteitspionier, sportman en fabrikant
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull rond 1917. Bron: HHG
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull (26-11-1863, Meppel - 08-09-1938 Doetinchem). Vader: Wolter Hendrik Crull (1828-1864). Moeder: Catharina Annette Kuiper (1831-1909). Echtgenote 1 Aleida Johanna Hendrika Dikkers (1865-1928). Echtgenote 2: Elisabeth Kühm. Kinderen: 4 dochters: Johanna (1895-1945), Catharina Annetta Jacoba (1897-1989), Woltera Hendrika (1900-1966 ) Aleida Johanna Hendrika (1902-1971)
Inleiding
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull werd geboren in 1863. Na de lagere school in de stad Groningen en een weinig succesvol verlopen HBS tijd in diezelfde stad, werkte hij enkele jaren in een fabriek in Borne. Hij pakte daarna de studie weer op. Ditmaal aan de technische hogeschool in Hannover, waar hij elektrotechniek studeerde.
In 1891 ontwikkelde hij veel activiteit voor het Amerikaanse bedrijf Thomson Houston' op de grote elektriciteitstentoonstelling in Frankfürt am Main. Direct na die tentoonstelling volgde een periode van drie jaren praktisch werken in de fabrieken van Thomson Houston en General Electric in de Verenigde Staten. Hij bezocht daar ook de Wereldtentoonstelling in Chicago van 1893.
Op 1 april 1894 begon hij in Borne een technisch bureau, dat zich aanvankelijk vooral toelegde op installatiewerk, op de handel in elektrotechnische materialen en op het stichten van openbare elektriciteitsbedrijven. In 1897 volgde zijn associatie met de werktuigbouwkundige ingenieur Willem Willink en stichtten zij samen de firma 'Hofstede Crull en Willink'.
Het Amsterdamse bedrijf HVA (Handels Vereniging Amsterdam) was voor de Tweede Wereldoorlog een van de grootste agrarische bedrijven ter wereld. Ze beheerden in Ned. Indië plantages met fabrieken en hadden meer dan 150.000 personeelsleden in dienst. Echter in 1957 werden alle zaken door Soekarno zonder een reële vergoeding genationaliseerd. De HVA zocht andere mogelijkheden en vond die in Ethiopië. Daar werden drie grote suikerfabrieken gerealiseerd. Belangrijk was hierbij de goede relatie tussen ons koningshuis en keizer Haile Selassie, nazaat? van koning Salomon, bekend uit de bijbel. En de geschiedenis herhaalde zich.
Dat waren Wonji 1954, Sjoa (Shoa) 1962 en Metahara 1969. De HVA werd hiermee de grootste investeerder in Ethiopië. Voor de bouw moest alles worden ingevoerd, moerassen werden drooggelegd, ziektes bestreden, wegen en woningen gebouwd. In 1974 werd er 130.000 ton suiker geproduceerd en waren 30.000 gezinnen van de fabrieken afhankelijk. Wonji ligt 80 km ten zuidoosten van de hoofdstad Addis Abeba, Sjoa 110 km ten zuidoosten en Metahara ligt 130 ten oosten ervan.
Schakelbord Heemaf (Wonji).
In de Tubantia van 1-12-2017 j.l. stond een leuk artikel dat mooi aansluit bij het artikel over de suikerfabrieken in Ethiopië. Willy Ahlers stuurde mij dit artikel.
In 1951 kreeg de HVA toestemming van de Ethiopische regering om op de Wonji vlakte een suikerfabriek te bouwen. Belangrijk was de Awashrivier die er langs stroomde. Veel problemen moesten worden overwonnen.
Heemaf begon rond 1931 in Nederland met de productie van telefoontoestellen en het zelf maken van onderdelen werd zeer ver doorgevoerd. Slechts 1 centraal asje van de kiesschijf werd in Zwitserland ingekocht en de rest werd bij de Heemaf gemaakt en in elkaar gezet. De telefoontoestellen waren gemaakt van bakeliet en onverslijtbaar.
De ontwikkeling van de telefoon begon al veel eerder. Alhoewel anderen het idee van de telefoon ontwikkelden was het Alexander Graham Bell die op 14 februari 1876 patent vroeg op zijn uitvinding "verbetering van de telegrafie". Hij kreeg zijn patent op de telefoon op 7 maart 1876. Hij kreeg wel meer dan 500 processen aan zijn broek toen de belangrijkheid van de telefoon zichtbaar werd. Hij won ze allemaal. Het ontwikkelde apparaat werkte eerst niet goed. Pas op 10 maart 1876 lukte het hem zijn assistent Watson telefonisch op te roepen. "The Bell Telegraph Company" werd opgericht. Het zou een van de grootste telefoniebedrijven van de wereld worden.
Edison
Thomas Alva Edison verbeterde de telefoon door toepassing van een koolmicrofoon. De eerste telefoons werkten zonder centrale; er was allen één verbinding tussen twee telefoons.
Jan Keuper stuurde mij een e-mail over de bijzondere elektromotor van de VIJF uit Doetinchem die hij nog in zijn bezit had. Hij heeft deze motor in de jaren zestig van de vorige eeuw gekocht voor een houtdraaibank die hij gebruikte en de motor werkt nog steeds. De oerdegelijke motor is gemaakt tussen 1925 en 1930 en dit is het eerste exemplaar dat ik ben tegen gekomen afkomstig van elektromotoren fabriek de VIJF uit Doetinchem, opgericht door Hofstede Crull in 1920. De fabriek heeft slechts 14 jaar bestaan en werd in zijn korte bestaan geteisterd door overstromingen en diverse branden, wat uiteindelijk tot het faillissement leidde in 1934. De motor is geschonken aan het Holec Historisch Genootschap en is binnenkort te zien bij Techniek Museum het Heim in Hengelo.
Een transformatorzuil (ook wel trafozuil of peperbus) is feitelijk een transformatorhuisje in de vorm van een reclamezuil. Deze transformatorzuilen verschenen aan het begin van de twintigste eeuw bij de aanleg van elektriciteitsnetten in vele steden als Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Den Bosch en Delft.
De bedenker was een Duitser, Ernst Theodor Amandus Litfaß. In Duitsland (Berlijn) werden deze "Litfaßsäulen" al in 1854 gebruikt als aanplakzuil voor het laatste nieuws en reclame, maar ook om wildgroei met aanplakbiljetten tegen te gaan. De zuilen kregen later een extra functie als telefoonkabelverdeler of transformatorhuisje. In het jaar 1884 plaatste het Duitse bedrijf "der Berliner Elektrizitätswerke AG" het allereerste transformatorhuisje in een zuil. De buitenkant van de transformatorzuil werd verhuurt door het elektriciteitsbedrijf als aanplak ruimte voor affiches waarmee extra inkomsten werden gegenereerd.
Compleet gemonteerde transformatorzuil op betonnen sokkel met uitsparingen voor kabelinvoer en afgenomen omhulsel. (1-12-1914), bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.
Begin maart 2018 ontving ik van Nike van Rijswijk een serie foto's uit het fotoalbum van zijn grootvader Adolf van Rijswijk die zijn leven lang werkte voor Systeem Coq uit Utrecht.
Zijn grootvader, Adolf van Rijswijk (Dolf genoemd) is te zien op de eerste personeelsfoto van Coq. Dhr. van Rijswijk was hoofd buitenmontage,hoofd van het hoogspanningslab en hoofd eindcontrole van de schakelaars, dus een veelzijdig man. De foto's die Nike van Rijswijk stuurde komen uit een fotoalbum waar zijn opa een reis maakte naar Frankrijk en Algerije voor Coq BV in 1953. Het doel van de reis was het plaatsen van COQ installaties bij diverse elektriciteitscentrales en onderstations. Eerst ging de reis naar Frankrijk (St. Auban, Sisteron en Valenciennes) en vervolgens naar Algerije (Algiers). In hetzelfde jaar werd door Hidde Nijland de firma SA Coq-France opgericht met fabrieken te Pantin (Parijs) en Libourne (bij Bordeaux). Ik neem aan dat de installaties waaraan dhr. van Rijswijk heeft meegewerkt in Frankrijk daar ook mee te maken hebben gehad. In beschrijvingen staan namen van COQ medewerkers zoals: Van de Mars, Hogenberk, Beumer, Scherpenzeel, Buitenhuis, Willem Vroman, Forclum, v.d. Berg. Bij de foto's hebben we zoveel mogelijk de teksten vermeld zoals die stonden aangegeven achter op de foto.
OPROEP:
Nike van Rijswijk wil graag de volledige namen willen weten van deze COQ medewerkers die collega’s waren van zijn opa.
Ook namen bij de foto's zijn interessant voor hem. De namen en andere opmerkingen kunnen doorgegeven worden door een bericht te plaatsen onderaan dit artikel of per mail naar: rudohermsen@hotmail.com - onder vermelding van het fotonummer. Binnenkort volgt er nog een korte beschrijving van de loopbaan van dhr. van Rijswijk bij Coq.
Nederland was neutraal in de Eerste Wereldoorlog en wilde dat ook zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog. Heel naïef dacht de regering dat Nederland niet bij de oorlog betrokken zou raken. Behalve in het leger had men ook weinig geïnvesteerd in beschermende maatregelen voor de burgers zoals luchtalarm, geleidelichten en schuilkelders. Ergens bij de IJssel zou ons leger tegenstand gaan bieden aan een eventuele Duitse inval zodat Hengelo direct in Duitse handen zou vallen. De Heemaf speelde daarop in en begon al ruim voor de oorlog met de bouw van (half) ondergrondse schuilplaatsen op het Heemaf complex voor het personeel maar ook voor de burgers van Hengelo. Ook hield men oefeningen met de EHBO ploeg en de bedrijfsbrandweer in samenspraak met de LBD.
Oefening met gewonden op het terrein van de Heemaf door de EHBO ploeg (1940), Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.
Ook EMF Dordt had eigen schuilkelders gebouwd voor het personeel en de burgers. Hier zien we 3 dames van EMF Dordt bij de deur naar de schuilkelder vanwege een dreigend bombardement (1943). Bron: Archief Dordrecht.
Bert Huurman stuurde mij een interessante foto van EMF Dordt uit 1940. Je ziet de fabriek met flinke schade na een bombardement. De foto werd gemaakt door zijn schoonvader, dhr. Ooms uit Dordrecht. Hij was in die tijd een fanatiek amateur-fotograaf met een eigen doka.
Foto: Dhr. Huurman/ Ooms
Van de vele producten die Heemaf in de loop der jaren ontwikkeld heeft was de Speciaal Kortsluit Anker (SKA- ) motor verreweg het meest aansprekend. Deze uitvinding uit 1921, berustend op theoretische principes die aan het eind van de negentiende eeuw reeds bekend waren, bracht Heemaf wereldwijd naamsbekendheid.
Heemaf was vanaf het begin van de vorige eeuw een in Hengelo gevestigde onderneming die machines en apparaten op elektrotechnisch gebied leverde. Na de oprichting van Holec in mei 1963, een samenwerkingsverband van Hazemeyer en Heemaf in Hengelo alsmede Smit te Slikkerveer, verdween de naam Heemaf gaandeweg naar de achtergrond. Tenslotte zijn bij het uiteenvallen van Holec de industriële activiteiten van Heemaf versnipperd geraakt.
Het is nu al meer dan 85 jaar geleden dat de octrooiaanvraag die betrekking had op de 'Verbetering van kortsluitankers voor draaistroommotoren' bij de octrooiraad Nederland in behandeling werd genomen. De aanvrage werd ingediend op 12 mei 1921, 3 uur namiddag, en openbaar gemaakt op 15 maart 1923. Als uitvinder wordt in het octrooischrift Hendrik Abraham Wijnand Klinkhamer genoemd. Hieronder een mooie film over de toepassingen van de SKA motor van de Heemaf (jaren dertig).
Schrijf reactie (0 Reacties) 
In 1920 werd in Doetinchem - de bijna vergeten- elektromotorenfabriek "DE VIJF" opgericht door Rento Hofstede Crull. 
Hofstede Crull, was elektriciteitspionier, oprichter van vele elektriciteitscentrales en van de Heemaf, het grootste elektrotechnische bedrijf van Nederland tot ver na WO II. Nadat Hofstede Crull in 1918 ruzie kreeg met de commissarissen van de Heemaf was het de beste oplossing dat Hofstede Crull weg zou gaan. Dit gebeurde ook, maar hij was niet de persoon om stil te gaan zitten.
Hij kocht een stuk grond in Doetinchem aan de Havenstraat (nabij de Oude IJssel en het oude centrum) en richtte daar de nieuwe elektromotorenfabriek "de VIJF" op, een concurrent voor de Heemaf en EMF Dordt. Van elektromotorenfabriek "de VIJF" was weinig bekend behalve dat het geteisterd werd door rampspoed tijdens zijn slechts 14 jarige bestaan. Hofstede Crull had weinig geluk met dit bedrijf dat een geduchte concurrent voor de Heemaf en EMF Dordt had moeten worden, maar heeft niet zo mogen zijn.
Er waren slechts weinig foto's van dit bedrijf bekend maar onlangs kwam een prachtig album uit de jaren 1925-1929 tevoorschijn welke in een van de knipsels in dit artikel wordt beschreven. Het album werd door gedigitaliseerd. Dit gaf mij aanleiding om mij eens in de geschiedenis van dit bedrijf te duiken dat als rode draad "rampspoed" door zijn geschiedenis heeft lopen.
Schrijf reactie (4 Reacties)Willy Ahlers stuurde mij deze mooie reclame van de Heemaf uit de jaren dertig/veertig van de vorige eeuw. De SKA motor had ook vele toepassingen gevonden om het zware werk op de boerderij te verlichten.
Bron: HHG
Schrijf reactie (0 Reacties)Prins Hendrik was in 1933 blijkbaar even op bezoek bij de Heemaf. Het lijkt geen officieel bezoek. We proberen nog boven tafel te krijgen waarom hij bij de Heemaf was. Wat betreft de auto op de foto schrijft Rutger Booy van de historische autowebsite Conam het volgende: "Het is moeilijk te zien, maar volgens mij is dit een van de Cadillacs van het Koninklijk huis. Als het goed is zouden er op de koplampen koninklijke kroontjes moeten zitten. Ook is helaas het nummerbord niet te zien. Rond 1933 bezat het Koninklijk huis een aantal Cadillacs, waaronder een limousine uit 1927, een uit 1929, twee uit 1930 en twee limousines uit 1931. Ik denk dat de auto op de foto de limousine uit 1927 is".
19-04-1933, bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle
Schrijf reactie (0 Reacties)
Beeld en geluid heeft vele prachtige films online in hun archief, waaronder de mooiste van de...
Van de vele producten die Heemaf in de loop der jaren ontwikkeld heeft was de Speciaal Kortsluit...
Van 30 april tot en met 16 mei 1910 organiseerde de Maatschappij van Nijverheid en Handel in Dordrecht...
We hebben 171 gasten en geen leden online
Mede mogelijk gemaakt door: 
De KB archiveert deze website als Digitaal Erfgoed in het kader van een charter van Unesco.
Contact gegevens:
HOLEC HISTORISCH GENOOTSCHAP
Binnenvaart 15
6642 CT Beuningen (Gelderland)
E-mail: info@holechistorie.nl
Mobiel: 06 19009274
{jcomments off}
{jcomments off}